مطالعات سنجشازدور و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش IP و مقاومت ویژه در محدوده معدن طالی زرشوران شمال غرب ایران

Transcript

1 مقاله تحت چاپ /JRAG (DOI): شناسه دیجیتال مطالعات سنجشازدور و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش IP و مقاومت ویژه در محدوده معدن طالی زرشوران شمال غرب ایران 3 2 *2 1 سیامند فتحی بایزیدآباد علیرضا عربامیری ابوالقاسم کامکار روحانی و اندیشه علیمرادی 1- دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده مهندسی معدن نفت و ژئوفیزیک دانشگاه صنعتی شاهرود 2- دانشیار دانشکده مهندسی معدن نفت و ژئوفیزیک دانشگاه صنعتی شاهرود 3- استادیار دانشکده معدن دانشگاه بینالمللی امام خمینی )ره( دریافت مقاله: 1316/22/22 پذیرش مقاله: 1316/20/11 * نویسنده مسئول مکاتبات: alirezaarabamiri@yahoo.com واژگان کلیدی استر نقشهبردار زاویه طیفی پیشبینی خطی باند قطبش القایی مقاومت ویژه طالی زرشوران چکیده پیدایش و گسترش ابزارهای پیشرفته سنجشازدور و ژئوفیزیک در زمینه اکتشاف منابع معدنی در دهههای اخیر ناشی از اهمیت این صنعت است. در این پژوهش از تصاویر سنجنده استر )ASTER( و دادههای ژئوالکتریک به منظور پیجویی ماده معدنی طال بهطور غیرمستقیم پهنهبندی نواحی دگرسانی و تحلیل سیستم حاکم بر کانهزایی منطقه و شناسایی بخشهای پنهان کانیزایی در محدوده معدن طالی زرشوران در شمال شهرستان تکاب در استان آذربایجان غربی استفاده شد. به این منظور از انواع روشهای پردازش تصویر مانند نسبتگیری باندها Ratio( )Band تحلیل مؤلفههای اصلی )PCA( روش پیشبینی خطی باند )LS-Fit( روش نقشهبردار زاویه طیفی )SAM( و روش طبقهبندی بیشترین شباهت )ML( روی تصاویر ASTER بهمنظور پهنهبندی نواحی دگرسانی استفاده شد. همچنین عملیات برداشت دادههای IP و مقاومت ویژه در طول 11 پروفیل موازی با آرایش قطبی-دوقطبی )Pole-dipole( برای شناسایی محلهای پنهان کانیسازی طال در عمق در محدوده انجام شد. دادههای برداشتی با مدلسازی معکوس دوبعدی و سهبعدی هموار مدلسازی شدند که نتایج حاصل از آنها به کمک اطالعات زمینشناسی و حفاریهای انجامشده در منطقه منجر به شناسایی زونهای کانیسازی طال و تعیین وضعیت کانسار بهصورت سهبعدی شد. بهطورکلی و با توجه به بررسیهای صحرایی و همچنین مقایسه نتایج حفاری تعدادی از گمانههای اکتشافی و حدود تغییرات مقاومت ویژه و شارژپذیری در مقاطع میتوان گفت که شدت شارژپذیری تقریبا در تمامی پروفیلها قابلقبول بوده و مطالعات ژئوفیزیک به روش قطبشالقایی و مقاومت ویژه در این محدوده واحدهای زمینشناسی موجود را کامل از هم تفکیک کرده و اطالعات مفیدی از شرایط عمقی محدوده در اختیار گذاشته است که در مطالعات اکتشافی آینده بسیار مؤثر خواهد بود. در حالت کلی زون کانیسازی موجود در قسمت میانی محدوده گسترده شده و تا آخرین پروفیل برداشتشده ادامه پیدا کرده است که نواحی با بارپذیری باال در بین واحدهای آهکی مستعد مطالعات تفصیلیتر هستند. درنهایت نقاط بهینه جهت حفاری اکتشافی پیشنهاد گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که استفاده همزمان از تصاویر دورسنجی و ژئوفیزیک میتواند به بهبود نتایج حاصل کمک کند. به همین دلیل استفاده از روشهای یادشده برای دسترسی به نتایج مناسبتر و با دقت بیشتر و برای انطباق نتایج دادهها باهم ضروری به نظر میرسد.

2 فتحی بایزیدآباد و همکاران مطالعات سنجشازدور و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش IP و مقاومت ویژه در محدوده معدن طالی زرشوران شمال غرب ایران مقاله تحت چاپ. 1- مقدمه یکی ماهوارهای از روشهای است. رایج در اکتشافات معدنی سنجشازدور بهعنوان تکنولوژی استفاده از دادههای تعریف و علمی میشود که بهوسیله آن میتوان بدون تماس مستقیم با سطح زمین معموال در طول موجهای میکرومتر 0/4 بین متر 1 تا حدود مشخصههای طیفی یک شیء یا پدیده سطحی را تعیین اندازهگیری یا تجزیه و تحلیل نمود. اجسام مختلف در محدوده طول موجهای طیف کانیشناسی الکترومغناطیسی و شیمی بسته به ویژگیهای فیزیکی خود امواج الکترومغناطیس و ترکیب را در طول موجهای مختلف با شدتهای متفاوت منعکس و یا جذب میکنند. داشتن اطالعاتی از رفتار طیفی اجسام در طول موجهای گوناگون بر اساس منحنیهای شاخص بازتابندگی و جذب طیف در سنجشازدور از اهمیت زیادی برخوردار است )2003.)Gupta, در سنجشازدور امواج الکترومغناطیسی پس از برخورد با پدیدههای مختلف زمین بازتاب یافته و بهوسیله سنجندهها ثبت و سپس مورد بررسی قرار میگیرند. با استفاده از این تفاوتهای بازتابندگی اجسام طیفی میتوان انواع سازندهای زمینشناسی را بهوسیله سنجشازدور چند طیفی از یکدیگر تفکیک نمود. همچنین علم و فناوری سنجشازدور در سایر شاخههای علوم و مهندسی همچون زمینشناسی معدن عمران کشاورزی آبشناسی هواشناسی و محیطزیست کاربردهای بسیا یر ژئوفیزیکی پیدا کرده است )نجفیان 1331(. امروزه به علت پنهان بودن ذخایر معدنی بهکارگیری روشهای در اکتشاف ضروری است. دریافت پاسخ مستقیم ژئوفیزیکی از کانی طال به دلیل عیار پایین آن ممکن نیست با این حال وجود نشانههای غیرمستقیم برای مثال ارتباط طال با یک سنگ میزبان خاص الیه شاخص Marker( )Bed و یا ساختهایی که وجود دارند میتواند پاسخ ژئوفیزیکی غیرمستقیمی به ما بدهد. به عنوان مثال مقاومت ویژه الکتریکی باال براثر همراهی طال با زونهای سیلیکاته یا IP باال براثر همراهی طال با پیریت و... همه مثالهایی از پاسخ غیرمستقیم ژئوفیزیکی طال است )1990.)Doyle, در سطح جهانی نمونهه یا و SEG مجالت فراوانی از استفاده IP و مقاومت ویژه در ایندکس ASEG یافت میتوان Willocks et al & (.)Haydon et al, 1999 از جمله مطالعات ژئوفیزیکی در زمینه اکتشاف طال میتوان به اکتشافات طال در ایالت گانژو )Gansu( در چین با استفاده از روش IP و مقاومت ویژه الکتریکی در سال 2000 توسط ژو )Guo( و همکاران )2000 al, )Guo et استفاده از روش VLF IP و HLEM برای اکتشاف طال در کمربند مرکزی الپلند گرین ستون )CLGB( در منطقه ایزوکوتکو )Iso- Kuotko( در سنگهای ولکانیکی و رسوبی با استفاده از آرایه دوقطبی- دوقطبی در فنالند در سال 2000 توسط سلمیریننه و تورونن ( Salmirinne Turunen, 2000 )and و اکتشاف کانسار طال و نقره در منطقه Juliettaواقع در کمربند Chukotka-Okhotsk در روسیه با استفاده از روش IP در حوزه زمان در سال 2012 توسط گورین و همکاران )2015 )Gurin, اشاره کرد. اولین مطالعات IP و مقاومت ویژه در ایران به سال 1141 برمیگردد. تقریبا بر روی تمامی معادن فلزی شناختهشده ایران روش IP و مقاومت ویژه انجام شده است. بهطور مثال میتوان به تفسیر دادههای ژئوفیزیکی )IP/RS( محدوده معدنی طالی هیرد بر مبنای مطالعات زمینشناسی دگرسانی و کانهزایی کانیسازی مس-طال )عسکری و همکاران شفارودی و همکاران )1311 پورفیری ماهرآباد و 1333( اکتشاف ژئوفیزیکی شرق ایران )ملکزاده تلفیق دادههای زمینشناسی کانیسازی و مطالعات ژئوفیزیکی IP/RS کانسار ماهور- شمالغرب دهسلم )گورابجیریپور و مباشری )1313 اشاره کرد. در اکثر یافتههای جدید ژئوفیزیک نقش مؤثری در اکتشاف و نمایش ذخایر پنهان در عمق دارد )1992 al,.)bishop et با بهکارگیری و تفسیر دادههای ژئوفیزیک به همراه اطالعات زمینشناسی کانیسازی دگرسانی و ژئوشیمی میتوان نقاط مناسب برای حفاری را پیشنهاد نمود و سپس با تلفیق این اطالعات عمق شکل و اندازه ذخیره کانسار را ارزیا یب و تخمین زد. معدن طالی زرشوران در 32 کیلومتری شمال شهرستان تکاب در کنار روستای زرشوران قرار گرفته است )شکل 1(. محدوده معدنی زرشوران در ارتفاعات تاقدیس ایمان خان است که ارتفاع متوسط آن از سطح دریاهای آزاد حدود 2300 متر است. زونهای دگرسانی در منطقه اکتشافی طالی زرشوران شامل زونهای سیلیسی سریسیتی-آرژیلیتی و آلونیتی است. بر اساس مطالعات زمینشناسی و حفاریهای انجامشده سه واحد اصلی در این منطقه وجود دارد. این واحدها دارای امتداد شمالغربی-جنوبشرقی شیب دارای و بوده تقریبا 42 درجهای به سمت جنوب غرب میباشند و به ترتیب از باال به پایین عبارتاند از: الف( واحد زرشوران که دارای تناوبی از میکا شیستهای ماسهای دولومیتهای سیاه سنگ آهک صورتی تا قهوهای شیلهای آهکی توفی و شیلهایی است با همراه ب( واحد چالداغ که غالبا توفهای دولومیت دارای آهکی تا توده سنگهای آهکی است و ج( واحد ایمانخان که معادل سازند کهر تناوبی از شیستهای دارای و بوده )مهندسین مشاور کاوشگران 1314(. سبز و الیههای است آهکی در این پژوهش ابتدا با استفاده از دادههای سنجنده ASTER و با بهکارگیری روشهای دورسنجی شامل پردازش و تفسیر بصری و تحلیلهای طیفی مختلف با نرمافزار ENVI که روی دادههای ASTER انجام پذیرفت پهنههای دگرسانی در ارتباط با کانیزایی طال در منطقه مشخص گردید. در مرحله بعد پروفیلهای ژئوفیزیکی IP و مقاومت ویژه بر روی محدودهای که بر اساس نتایج حاصل از سنجش از دور بهعنوان مناطق دارای کانیسازی طال در سطح معرفی شده بود طراحی و پیادهسازی شد. سپس نتایج حاصل از مدلسازی

3 دوبعدی و سهبعدی دادههای IP و مقاومت ویژه با استفاده از اطالعات زمینشناسی دگرسانی و کانیسازی بهدستآمده از مغزههای حفاری مورد تفسیر قرار گرفته و درنهایت محلهای مناسب برای حفاری پیشنهاد شده است. این مقاله اولین مقاله در زمینه اکتشاف طال در محدوده نشریه پژوهشهای ژئوفیزیک کاربردی مقاله تحت چاپ. زرشوران با استفاده از روشهای دورسنجی و ژئوفیزیک است و با توجه به اینکه در این مقاله از روش طبقهبندی بیشترین شباهت )Maximum likelihood classification( برای مشخص کردن واحدهای سنگی در ارتباط با کانیزایی طال استفاده شده است نوآوری مقاله در جای خود محرز میگردد. شکل 1: موقعیت جغرافیایی و نقشه زمینشناسی کانسار طالی زرشوران )2000 harooni,.)asadi 2- زمینشناسی عمومی کانسار زرشوران در قسمت مرکزی برگه تکاب-شاهیندژ قرار داشته و بر اساس تقسیمات زمینشناسی ساختاری ایران بخشی از زون البرز-آذربایجان است. همچنین بر اساس نقشه زمینساخت ایران در قلمرو ایران مرکزی و جزئی از کمربند ارومیه-دختر )تبریز-بزمان( در نظر گرفته شده است. پیسنگ پرکامبرین پسین رخنمون غالب ناحیه زرشوران را تشکیل میدهد و از کربناتها و سنگهای آتشفشانی اسیدی تا متوسط تشکیل شده که با یک دگرشیبی مشخص توسط الیههای قرمز الیگومیوسن پوشیده میشوند. این منطقه بیشتر از سنگهای دگرگونی شیست مرمر گنایس و آمفیبولیت تشکیل شده است که با روند شمالغربی جنوبشرقی در بخش میانی محدوده موردنظر بلندترین ارتفاعات را شکل میدهند. به طور کلی ردیف چینهای سنگها در منطقه مورد بررسی به ترتیب از پایین به باال شامل سنگهای دگرگونی پرکامبرین سنگهای رسوبی پرکامبرین پسین-کامبرین پیشین و کامبرین-اردویسین سنگهای دگرگونی پالئوزوئیک تودههای نفوذی دیوریتی گرانودیوریتی و گرانیتی سنگهای رسوبی و آتشفشانی الیگومیوسن و نهشتههای جوان پلیوسن و کواترنر است )مهندسین مشاور کاوشگران 1314(. 3- زمینشناسی محدوده مطالعاتی محدوده معدنی زرشوران قسمتی از یال جنوب غربی تاقدیس موجود در برگه 000 1:100 تخت سلیمان بوده که عمدتا شامل ارتفاعات متوالی در کنار درههای تقریبا عمیق V شکل است. محدوده طرح تحت تأثیر تکتونیک منطقه عملکرد سیاالت کانیساز هیدروترمال و نیز فعالیتهای ولکانیک که عمدتا بهصورت یک توده بزرگ کوارتز پورفیری تا ریولیتی در محدوده رخنمون دارد درهم ریختگی شدید پیدا کرده و در کنار این عوامل فرسایش شدید تودههای سنگی و ایجاد الیههای ضخیم خاك و نیز وجود پوشش گیاهی وسیع عمال سطح بسیاری از رخنمونهای منطقه را پوشانده است. به لحاظ سنی چنین برمیآید که مجموعه شیستهای ایمان خان آهکهای چالداغ واحد شیل سیاه )زرشوران( و نیز واحد آهک ریکریستالیزه موجود در منطقه مربوط به پرکامبرین بوده که توسط نیرویی باالبرنده به سمت باال آپلیفت شده باشند و روی آنها را واحدهای جوان با سن نئوژن و با یک نبود چینهای طوالنیمدت پوشانده باشند. ضخامت تمامی الیهها خصوصا واحدهای قدیمیتر

4 فتحی بایزیدآباد و همکاران مطالعات سنجشازدور و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش IP و مقاومت ویژه در محدوده معدن طالی زرشوران شمال غرب ایران مقاله تحت چاپ. تحت تأثیر تکتونیک منطقه و عملکرد گسلهای عمیق موجود در محدوده فرسایش الیههای سنگی و نیز شیب و امتداد الیهها و چیدمان آنها با توپوگرافی محدوده در قسمتهای مختلف تغییر پیدا کرده است. به عنوان مثال واحد زرشوران به نظر در سمت جنوب شرق دارای گسترش بیشتری است که این به دلیل عملکرد گسلهای شیبلغز موجود در این واحد است که آن را به سمت پایین کشیده و بر ضخامت ظاهری آن افزودهاند. محدوده طرح با تأثیر آبهای جوی و فرورو تزریق توده نفوذی کوارتز پورفیری و نیز عملکرد فازهای محلهای در کانیزایی دگرسانی دچار مختلف شده که با شدت و ضعفهای متفاوت خصوصا در حوالی ماده معدنی رخنمون پیدا کردهاند )مهندسین مشاور کاوشگران 1314(. 0- دادههای مورد استفاده -1-0 دادههای ASTER سنجنده ASTER که در سال 1111 روی ماهواره ترا )TERRA( نصب شد با داشتن قدرت تفکیک مکانی و طیفی به نسبت مناسب تأثیرات و است چشمگیری بودن دارا با مطالعات بر سنجندههای زمینشناسی تخصصی اکتشافی و که بر پایه گذاشته نیازهای زمینشناسی و اکتشافی طراحی و ساخته شده است با داشتن قدرت تفکیک طیفی مناسب در محدوده فروسرخ بازتابی که بیشتر کانیها در ا نی انواع تفکیک امکان هستند طیفی جذب نمودار دارای آن دگرسانیها را فراهم کرده است. افزون بر آن این سنجنده با داشتن پنج باند طیفی در محدوده فروسرخ حرارت تنها سنجنده Multi Thermal به شمار میآید که تفکیک واحدهای سنگی و استخراج پهنههای دگرسانی با استفاده از آن امکانپذیر است )شکل 3(. در مطالعه از یک برگ داده استر که از نوع Level_1T و با شماره AST_L1T_ _ _ HDR:ID و مربوط به تاریخ 2003 است استفاده شد دادههای ژئوفیزیک در این پژوهش بهمنظور برداشت دادههای صحرایی ژئوالکتریک با توجه به شواهد و اطالعات شبکهای مستطیلی با ابعاد دورسنجی و زمینشناسی موجود متر و با آرایش قطبی- دوقطبی )Pole-dipole( در 442 ایستگاه برداشت و در قالب 11 پروفیل موازی با یکدیگر )شکل 2( عمود بر امتداد ساختارهای زمینشناسی در جهت شمالشرق جنوب غرب به فاصله 100 متر از یکدیگر )بهجز پروفیل 1 و 2 که با فاصله 120 متری از همدیگر قرار گرفتهاند( برای دو پارامتر قطبشالقایی برحسب میلیثانیه و مقاومت ویژه ظاهری برحسب اهممتر )مجموعا 3312 نقطه( اندازهگیری شد. هر یک از این پروفیلها دارای فاصله الکترودی 30 متر و گام 1 تا 10 برای الکترودهای پتانسیل میباشند. شکل 2: موقعیت پروفیلهای برداشتشده و گمانههای حفرشده در منطقه نسبت به هم.

5 نشریه پژوهشهای ژئوفیزیک کاربردی مقاله تحت چاپ. شکل 3: ویژگیه یا طیفی سنجنده.)Yetkin, )2003 ASTER 2- مطالعات سنجشازدور 1-2- روشهای پژوهش در تصاویر سنجشازدور پردازش روی تصاویر بهمنظور استخراج 2 دسته اطالعات صورت میگیرد که شامل اطالعات گسسته و پیوسته است. بهطورکلی عملیات اصلی پردازش روی تصاویر در دو قالب کلی ردهبندی )Classification( و مدلسازی )Modeling( قرار میگیرند. عملیات حسابی از روشهای مرسوم در پردازش تصاویر ماهوارهای است. در میان 4 عمل اصلی از عملگرهای تفریق و تقسیم استفاده بیشتری میشود. در خیلی از موارد بهجای تقسیم معمولی از نسبت عادی شده باندها استفاده میشود. تحلیل مؤلفههای اصلی یا PCA نیز از روشهای شناختهشده در تحلیل تصاویر سنجشازدور به شمار میرود. در کنار استفاده از روشهای یادشده در این پژوهش از روشهای مختلف تجزیه همچون طیفی Spectral Angle Maximum ASTER برای پهنهبندی )LS-Fit) Linear Band Prediction Mapping likelihood classification و از دادهه یا دگرسانیها استفاده شد. تمام عملیات نرمافزار دورسنجی ENVI5.0 انجام شد. الف( پیشپردازش دادهها پردازش و تفسیر تصاویر با در این مطالعه از دادههای ASTER سطح 1T برداشت شده در سال 2003 که تصحیحات هندسی در زون UTM38 با مبنای ارتفاعی WGS-84 بر روی آن صورت گرفته بود استفاده گردید. به همان که تصاویر میز یان به قدرت ماهوارهای باالتر ارتقا طیفی تفکیک مییابند بیشتر تحت تأثیر اثرات اتمسفر قرار میگیرند و تصحیح اتمسفریک ضروری است. این امری تصاویر امر در مورد تصاویر ASTER که قدرت تفکیک طیفی نسبتا باالتری در مقایسه با تصاویر ETM دارند نیز مصداق دارد. ازآنجاییکه امکان حذف کامل خطای بازتابی تصویر یک و ایجاد رادیومتریک )Reflectance Image( دقیق مستلزم در اختیار داشتن پارامترهای محیطی و جوی زیادی است و این اطالعات در مورد تصویر مورد استفاده در ASTER اختیار نبود لذا بهمنظور بارزسازی عوارض طیفی از روش بازتابش متوسط نسبی داخلی )IARR( برای نرمالیزه کردن تصاویر با استفاده از یک طیف میانگین برگه استفاده گردید. در این روش طیف میانگین برای برگه ورودی محاسبه شده و این طیف بهعنوان ط فی مرجع استفاده میگردد. سپس این طیف بر هر پیکسل میشود و در نهایت طیف ظاهری پیکسل به دست میآ دی همکاران 1310(. ب( پردازش دادهها تقسیم و )نجفیان در پردازشهای بصری با توجه به ویژگیهای تصویر میتوان عوارض مختلف را استخراج کرد درحالیکه در پردازش رقومی الگوی مورد نیاز بهعنوان یک الگوی نمونه در نرمافزار مورد استفاده قرار میگیرد و بهطور خودکار این الگو در همه بخشهای تصویر شناسایی میشود. با تلفیق این دو روش عوارض موردنظر با دقت بیشتری از تصاویر ماهوارهای قابل تشخیص هستند. روشهای رقومی پردازش تصاویر ماهوارهای عبارتاند از: نسبتگیری باندها تجزیه مؤلفههای اصلی و که انتخاب این طیفی تجزیه نوع اطالعات مورد پایه بر روشها درخواست برای استخراج دادهها از تصاویر صورت میگیرد. اطالعات

6 فتحی بایزیدآباد و همکاران مطالعات سنجشازدور و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش IP و مقاومت ویژه در محدوده معدن طالی زرشوران شمال غرب ایران مقاله تحت چاپ. استخراجشده از تصاویر ماهوارهای سنجنده ASTER در این پژوهش شامل استخراج مناطق دگرسانی و پهنهبندی برای که آنهاست استخراج این الیهها از روشهای نسبتگیری باندها تجزیه مؤلفههای اصلی و تجزیه طیفی تصاویر استفاده شد. ج( تفسیر و استخراج اطالعات الیه دگرسانی در این مرحله ابتدا برای بررسی دگرسانیها به این صورت کار شد که با ایجاد تصاویر ترکیب رنگی کاذب از راه ترکیب باندهای مختلف و با تفسیر بصری این تصاویر بهدستآمده که از روشهای متداول در شناسایی تصاویر مناطق دگرسانی مجازی رنگی است استفاده شد و همچنین ضریب تعی نی از طریق با تهیه شاخص بهینه Factor( )Optimum Index و روش نسبتگیری باندها و با تعبیر و تفسیر این تصاویر مناطق دگرسانی در محدوده موردنظر مشخص شد )شکلهای 4 تا 1(. شکل 0: ترکیب رنگی 074 حاصل از OIF )مناطق دگرسانی آرژیلیک به رنگ صورتی و دگرسانی پروپلیتیک به رنگ قهوهای سوخته مشاهده میشود(. شکل 2: ترکیب رنگی نسبت باندی RGB:5/6-7/6-7/5 سنجده ASTER که در آن مناطق دگرسانی آرژیلیک و آرژیلیک پیشرفته به رنگ زرد مایل به خاکستری دیده میشود.

7 نشریه پژوهشهای ژئوفیزیک کاربردی مقاله تحت چاپ. شکل 6: مناطق دگرسانی آرژیلیک به رنگ صورتی و دگرسانی پروپلیتیک به رنگ سبز لجنی در تصویر حاصل از باندهای SWIR 8,4.,6 شکل 7: مناطق دگرسانی سیلیسی به رنگ قرمز در تصویر حاصل از باندهای TIR 10,14.,12

8 فتحی بایزیدآباد و همکاران مطالعات سنجشازدور و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش IP و مقاومت ویژه در محدوده معدن طالی زرشوران شمال غرب ایران مقاله تحت چاپ تحلیل مؤلفههای اصلی ( Component Principal )Analysis-PCA روش مؤلفههای اصلی یکی از روشهای مفید شناختهشده است و قابلیت استخراج اطالعات مناسب برای تفکیک پهنههای دگرسانی را دارد اهداف بسیاری از بهکارگیری این روش است مانند مدنظر کاهش ابعاد دادهها کشف تغییرات در تصاویر چند زمانه و آشکار کردن جدیدی مؤلفههای پدیدههای قرار پیشین خاص. و میگیرند این در مؤلفههای روش دادهها جدید باندها یا جایگزین در باندها فضای یا و هستند. در این فضای جدید هرکدام از این مؤلفههای جدید ترکیبی خطی از باندهای پیشین هستند و در این فضای جدید همبستگی میان ایجاد میشوند. روش تجزیه و تحلیل مؤلفهه یا تقسیم میشود: الف( روش مؤلفهه یا باندها از بین میرود و باندهای مستقلی اصلی به دو دسته استاندارد PCA( استاندارد( که در این روش از تمامی باندهای اطالعاتی استفاده میشود و ب( روش مؤلفهه یا اصلی جهت یافته.)Feature-Orientated Principle Component Selection( این روش مؤلفهه یا نام انتخابی اصلی جهت یافته انتخابی روشی تجربی است که توسط کروستا )Crosta( معرفی شد و به همین دلیل بیشتر با شناخته میشود.)Crosta et al., 1989( در این روش به جای استفاده از همه باندها باندهای خاصی را جدا و عمل PCA روی آن انجام میشود ویژهای مؤلفه در نظر مورد پدیده سپس آشکارتر از دیگر پدیدهها میشود. برای تجزیه و تحلیل در این روش از باندهای مناسب استفاده شد به تفکیک برای نمونه عنوان پهنههای دگرسانی نوع آرژیلیک و آرژیلیک پیشرفته از باندهای و 1 که نتایج مقادیر ویژه مؤلفههای اصلی باندهای و 1 1 در جدول آمده است و برای تفکیک دگرسانی از پروپلیتیک باندهای و 1 که نتایج مقادیر ویژه مؤلفههای اصلی باندهای و 1 در جدول 2 آمده است استفاده شد. تصویر ترکیب رنگی مجازی )RGB( حاصل از تجزیه -PC1( )RGB:PC4-t1, -PC3-t1, در شکل است که در آن دگرسانی آرژیلیک پروپلیتیک به رنگ سبز دیده میشود. به رنگ مؤلفههای 3 Band نارنجی انتخابی اصلی نشان داده شده و دگرسانی جدول 1: مقادیر ویژه مؤلفههای اصلی باندهای و 7. Eigenvector PC1 PC2 PC3 PC4 Band Band Band جدول 2: مقادیر ویژه مؤلفهه یا اصلی باندهای و.1 Eigenvector PC1 PC2 PC3 PC4 Band Band Band Band شکل 4: ترکیب رنگی مجازی حاصل از تحلیل مؤلفهه یا اصلی -PC1( )RGB:PC4-t1, -PC3-t1, که در آن دگرسانی آرژیلیک به رنگ نارنجی و دگرسانی پروپلیتیک به رنگ سبز روشن دیده میشود.

9 3-2- روش پیشبینی خطی باند با استفاده از برازش کمترین مربعات )LS-Fit( و استخراج پهنههای تفسیر منظور به محدوده مورد مطالعه از روش پیشبینی دگرسانی باند خطی با دقت باال در از استفاده با برازش کمترین مربعات )LS-Fit( استفاده شد این روش به تخمین یک باند بر اساس ترکیب خطی باندهای دیگر میپردازد. این روش با این فرض است که بانده یا به کار گرفته شده بهعنوان مقادیر ورودی میتوانند رفتار سایر باندها را بهصورت یک عبارت خطی کنند. بیان این مقدار درواقع باند پیشگویی شونده )باند مدل( نامیده شده و به عنوان خروجی مدل در نظر گرفته میشود )شبانکاره 1331(. طبیعتا بعضی کانیهای خاص اثرهای انعکاسی خود را تنها در یک باند خاص نشان میدهند. لذا میان مقادیر محاسبه شده آنها توسط روش کمترین مربعات و مقادیر واقعی اختالف مشاهده میشود که این اختالف باقیمانده )Residual( نامیده شده و بهعنوان خروجی مدل در نظر گرفته میشود. روش کمترین مربعات بر اساس مقادیر باقیمانده اقدام به استخراج مناطق حاوی کانیهای موردنظر می- نماید. نتایج حاصل از این روش برای مشخص کردن مناطق دگرسانی آرژیلیک پروپلیتیک و اکسیدهای آهن در شکلهای 1 تا 12 نشان داده شده است نقشهبردار زاویه طیفی )SAM( روش نقشهبردار زاویه طیفی اولین بار در سال 1113 توسط کروز و همکاران به کار برده شد. این روش بر اساس مشابهت بین طیف کانی نشریه پژوهشهای ژئوفیزیک کاربردی مقاله تحت چاپ. مرجع و طیف کانی مورد آزمایش برای کانیهای کائولینیت و مسکوویت انجام گرفت. شباهت بین طیف مرجع و طیف پیکسل به- وسیله محاسبه زاویه بین طیفها ارزیابی میشود. طیفها به شکل بردارهایی در یک فضای چندبعدی )که ابعاد فضا بستگی به تعداد باندها دارد( در نظر گرفته میشوند. زاویه بین طیف بازتابی مرجع و طیف بازتابیده از سطح پیکسلها بهعنوان معیار مشابهت ارائه می- شود. این روش نسبت به اثرات سپیدایی و روشنایی متفاوت خواهد بود و تحت تأثیر عوامل روشنایی خورشید نیست زیرا زاویه بین دو بردار مستقل از طول آنهاست. در تصویر حاصل از روش نقشهبردار زاویه طیفی هر پیکسل نمایشدهنده میزان اختالف بازتاب در طیفهای تفکیکی الگوی طیفی بازتابیده از سطح با الگوی طیفی مرجع است. این اختالف الگوی طیفی بهصورت زاویهای و در مقیاس رادیان در بازه بین 0 تا 2/π نمایش داده میشود ( al, Kruse et al, 2003.)1993; Van der Meer et خروجی روش نقشهبردار زاویه طیفی تخمینی کیفی از مشابهت طیف موردنظر با هر طیف مرجع ارائه میدهد. در خروجی حاصل از روش طیفی پیکسل روشنتر معادل زاویه بزرگتر زاویه نقشهبردار و نشان از اختالف بیشتر طیف موردمطالعه با طیف مرجع و پیکسل تاریکتر معادل زاویه کوچکتر و نماد مشابهت بیشتر طیفها است. نتایج و تصویر- نقشه نگاشت کانی این روش در شکلهای 13 و 14 نمایش داده شده است. شکل 1: تصویر حاصل از روش برازش کمترین مربعات )پیکسلهای تیره مناطق دگرسانی آرژیلیک را نشان میدهند(.

10 فتحی بایزیدآباد و همکاران مطالعات سنجشازدور و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش IP و مقاومت ویژه در محدوده معدن طالی زرشوران شمال غرب ایران مقاله تحت چاپ. شکل 12: تصویر حاصل از روش برازش کمترین مربعات )پیکسلهای تیره مناطق دگرسانی پروپلیتیک را نشان میدهند(. شکل 11: تصویر حاصل از روش برازش کمترین مربعات )پیکسله یا روشن اکسیدهای آهن را نشان میدهند(.

11 پی) نشریه پژوهشهای ژئوفیزیک کاربردی مقاله تحت چاپ. شکل 12: تصویر ترکیب رنگی -LS-Fit2( )RGB: LS-Fit6, LS-Fit8, حاصل از روش برازش کمترین مربعات )دگرسانیهای هیدروکسیل به صورت پیکسلهای زرد و نارنجی مشخص شدهاند(. شکل 13: تصویر حاصل از روش SAM کسلهای قرمز مناطق دگرسانی آرژیلیک را نشان میدهند(.

12 فتحی بایزیدآباد و همکاران مطالعات سنجشازدور و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش IP و مقاومت ویژه در محدوده معدن طالی زرشوران شمال غرب ایران مقاله تحت چاپ. شکل 10: نقشه نگاشت کانیهای استخراجشده از تصویر ASTER با استفاده از روش.SAM 6- مطالعات صحرایی و بررسی دگرسانیهای موجود 2-2- روش طبقهبندی بیشترین شباهت ( Maximum )likelihood classification یکی از روشهای آماری معروف انعطافپذیر و قابل مدیریت طبقهبندی تصاویر ماهوارهایی طبقهبندی بیشترین شباهت است که جزء روشهای بر اساس پیکسل قرار میگیرد. در این روش اصول کار بر اساس محاسبه مقدار احتمال انتساب یک پیکسل به یک کالس خاص است و کالسی که بیشترین احتمال را دارا است به پیکسل تعلق میگیرد. در این روش از تئوری احتماالت بیزین ( Bayesian )probability theory برای محاسبه احتمال تعلق هر پیکسل به کالسهای گوناگون استفاده میشود. در این حالت برای توزیع دادهها از فرض توزیع نرمال چندبعدی استفاده میگردد بدین معنی که هیستوگرام دادهها دارای توزیع نرمال است. این روش برای هر باند مقادیر میانگین و انحراف معیار را محاسبه میکند و همبستگی یا کواریانس بین باندها در نظر میگیرد نیز را Lillesand and (.)Kiefer, 1994 در شکل 12 واحد سنگشناختی حاوی کانیزایی طال حاصل از طبقهبندی بیشترین شباهت تفکیک شده و همراه با پروفیلهای ژئوفیزیکی در منطقه بهصورت جداگانه نشان داده شده است. در منطقه و در این پژوهش ابتدا با استفاده از روشهای دورسنجی تفسیر بصری طیفی مختلفی تجزیههای بر روی دادههای سنجنده ASTER انجام گرفت که منجر به تفکیک انواع پهنههای دگرسانی شد سپس با کنترل صحرایی انطباق مطالعات صحرایی با نتایج دورسنجی در محدوده مطالعاتی بررسی شد و در بیشتر موارد مورد تأیید قرار گرفت. بررسی سطحی بررسی درنهایت نتایج از دید نمونههای زرشوران عملیات قطبی- بهمنظور شناسایی حاصل از دورسنجی زمینشناسی برداشتشده اندازهگیری دگرسانی بخشه یا و همچنین و پنهان کانیزایی با با بررسی حفریات کانیسازی از حفریات عمقی IP دوقطبی )Pole-dipole( سپس با مدلسازی دوبعدی در و طول و سهبعدی مقاومت ویژه 11 دادههای پروفیل همچنین و در محدوده به روش انجام شد و برداشتشده همچنین تفسیر آنها با استفاده از بررسیهای تفصیلی زمینشناسی دگرسانی و کانیسازی نقاط بهینه برای حفاری معرفی شد.

13 نشریه پژوهشهای ژئوفیزیک کاربردی مقاله تحت چاپ. شکل 12: واحد سنگی حاوی کانیزایی طال همراه با موقعیت قرارگیری پروفیلهای ژئوفیزیکی در منطقه. 7- دگرسانی 1-7- دگرسانی سیلیسی دگرسانی سیلیسی در کانسارهای هیدروترمال بهصورت جریانی برشی و جانشینی یافت شده و در باالی سیستم گرمابی واقع میشود و سیلیس آزادشده از زون سریسیتی و آرژیلیک بهصورت محلول در سطح و گاهی در مسیر با سنگها واکنش میدهد و آنها را سیلیسی میکند که در واقع این خود نوعی متاسوماتیزم است و رنگ کلی سنگ دربرگیرنده را به سمت روشن پیش میبرد. در کانسار زرشوران نیز گستردهترین دگرسانی از نوع سیلیسی است که بهخصوص در زون مینرالیزه واحد شیلی و آهکی زرشوران حائز اهمیت است. در اینجا عمدتا سنگ بهصورت برشی سیلیسیشده است و در بعضی نقاط با کانیزایی باریت همراه است. در سنگ آهکهای کریستالیزه واحد چالداغ در امتداد شکستگیها سنگهای آهکی سیلیسی شدهاند و حتی در بعضی مناطق بافت اولیه سنگ کامال حفظ گردیده است که نشاندهنده جانشینی سیلیس بهجای کربنات کلسیم است. در بعضی نقاط تودههای ژئودی از بلورهای کوارتز دیده میشود که عمدتا در امتداد گسل وجود داشته که به مرور زمان در اطراف آن پراکنده شده و سطح زیادی را پوشش دادهاند. عالوه بر این در قسمتهایی که تحت عنوان دگرسانی آلونیتی معرفی شده است نیز بلورهای درشت و زیبایی از سیلیس را میتوان مشاهده نمود )مهندسین مشاور کاوشگران 1314( دگرسانی سریسیتی-آرژیلیتی در کانسار زرشوران این زون از کوارتز دانهریز ایلیت کائولینیت و سریسیت تشکیل شده است. در زون غنی شده سولفیدی مهمترین دگرسانی پس از دگرسانی سیلیسی از نوع سریسیتی- آرژیلیتی است و حتی در قسمتهایی در درجه اول دگرسانی زون دارد. قرار اهمیت سریسیتی-آرژیلیتی در کانسار زرشوران حاوی کربن آزاد است که رنگ سنگ را خاکستری تا سیاه میکند. این کربن به احتمال زیاد مربوط به سنگ اولیه و از نوع آلی در است. دگرسانی دگرسانی کربناتی واحد عمدتا دگرسانی نوع سریسیتی-آرژیلیتی ناچیز از نوع سیلیسی بوده و حالتهای این است. در تمام طول کمربند که سنگ میزبان آهک و شیل سیاه است دیده میشود.) دگرسانی آلونیتی )مهندسین مشاور کاوشگران از دگرسانیهای مهمی که در محدوده رخنمون داشته دگرسانی آلونیتی است. کانیهای مهم این نوع دگرسانی عبارتاند از: آلونیت کوارتز کلسدون اپال و کانیهای فرعی آن کائولینیت سریسیت ژاروسیت در سولفات و پیریت شرایط است. هماتیت محلولهای اکسیدان و در دمای کمتر از گرمابی 300 از غنی درجه سانتیگراد موجب هیدرولیز سنگهای غنی از Al و K شده و درنتیجه کانسارهای آلونیت تشکیل میگردد. اپیترمال میشود. یافت آلونیت افزایش در غلظت بخش SO4 فوقانی عامل مهم و اساسی برای تشکیل آلونیت است. کاهش درجه حرارت محدوده تشکیل آلونیت را گسترش میدهد. نظر به اینکه در زون آلونیت سیستم مربوطه اشباع از سیلیس است بنابراین بلورهای

14 فتحی بایزیدآباد و همکاران مطالعات سنجشازدور و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش IP و مقاومت ویژه در محدوده معدن طالی زرشوران شمال غرب ایران مقاله تحت چاپ. سیلیس کریپتوکریستالین میتوانند تشکیل شوند. دگرسانی آلونیت در اکثر کانسارهای طال و نقره نوع اپیترمال یافت میشود. این زون از باال به زون سیلیسی و از اطراف و پایین به زون آرژیلیتی محدود میشود. به همین دلیل راهنمای خوبی جهت اکتشاف کانسارهای طال و نقره نوع اپیترمال است. در صورتی که غلظت آهن در محلول باال رود بهجای آلونیت ژاروسیت تشکیل میگردد. در کانسار زرشوران این زون در باالی منطقه معدن زرشوران و تقریبا در کنتاکت بین آهکهای روشن و تیره چالداغ مطالعه گردیده است. در این کنتاکت میان الیههای ماسهای واجد فلدسپاتها وجود دارد که احتماال با تأثیر سیاالت هیدروترمال و چرخش آن در بین این میان الیهها این دگرسانی را به وجود آورده است. از مشخصات مهم آن وجود تودههای کریپتوکریستالین ژاسپیروئید در آن است که با کائولینیت و ایلیت همراه است )شکل 11( )مهندسین مشاور کاوشگران 1314(. شکل 16: نمایی از گسترش دگرسانی آلونیتی در باالی زون کانی زایی. 4- کانیسازی کانیسازی طال در کانسار زرشوران از جهات مختلفی مشابه کانسار اپی ترمال پراکنده در سنگهای رسوبی و بهخصوص کربناته )تیپ کارلین( است. طال یا بهصورت بسیار دانهریز در کانسار پراکنده بوده و میزان آرسنیک و سولفید در کانسار بسیار باال است و یا با کربن آلی موجود در واحد زرشوران تشکیل کمپلکس طال-کربن آلی داده که دارای عیار باالیی نیز است. کانیسازی در این کانسار به سه شکل رگهای )در زونهای سیلیسی( الیهای )در آهک کربندار زرشوران و آهک با رگچههای زرنیخ چالداغ( و تودهای )در محدوده مرکزی معدن زرنیخ( دیده میشود. در کل شباهتهای فراوانی بین کانسار زرشوران و کانسارهای تیپ کارلین وجود دارد که میتوان آن را از نوع کارلین توصیف کرد. در زیر بهعنوان نمونه برخی از این شباهتها آورده شده است: 1( در هر دو نوع کانسار سنگ میزبان از نوع رسوبی و کربناته بوده و همراه با شیل و دولومیت است. 2( در هر دو نوع گسلهای با شیب زیاد از کنترلکنندهه یا مهم کانسار میباشند. 3( در کانسارهای تیپ کارلین تمرکز باالیی از سولفیدهای آرسنیکی وجود دارد که این تمرکز را میتوان بهوضوح خصوصا در تونلهای زرنیخ در حال استخراج معدن زرشوران مشاهده نمود. 4( در کانسار زرشوران بر طبق گزارشه یا قبلی مانند تیپ کارلین بهصورت ذرات ریز فلزی و یا درگیر در شبکه مولکولی رآلگار و اورپیمنت وجود دارد. 2( کلیه کانسارهای تیپ کارلین مانند زرشوران دارای تمرکز باالیی از جیوه آنتیموان تالیوم و انواع گستردهای از کانیهای سولفیدی و سولفاتی هستند. 1( مطالعات کانیشناسی وجود کانی گچلیت را در کانسار زرشوران نشان داده است که مشابه کانسار گچل از کانسارهای تیپ کارلین است. 1( در کانسارهای تیپ کارلین مشابه کانسار زرشوران کانی آرسنو پیریت کمیاب بوده و در عوض کانی پیریت به وفور دیده میشود که حاوی مقادیری پیروتیت است. 3( آثار فعالیتهای چشمههای آب گرم که عامل انتقال و تهنشست کمپلکسهای فلزی و طالدار در کانسارهای تیپ کارلین گستردهای دارد. اسفالریت تعیین گردیده است نیز در کانسار زرشوران حضور کانیهای همراه طال عبارتاند از: اورپیمنت رآلگار استیبنیت گالن گچلیت سینابر و کانیهای مسدار و گانگ کانسار عبارت است از کوارتز فلورین باریت و کلسیت )مهندسین مشاور کاوشگران 1314(. 1- مطالعات ژئوفیزیک روشه یا الکتریکی یکی از مهمترین زیرمجموعهی روشهای ژئوفیزیک اکتشافی هستند که بر مبنای مطالعه میدانهای الکتریکی زمین یا ویژگیهای الکتریکی پیکرههای زمینشناسی و معدنی استوارند. قطبشالقایی )IP( یکی از روشهای معمول و کارآمد در

15 تشخیص کانیهای سولفیدی و فلزی است. اندازهگیریهای IP معموال در حوزه زمان یا فرکانس صورت میگیرند و بارپذیری معمولترین متغیر در اندازهگیری حوزه زمان محسوب میشود. ازآنجاکه مقاومت ویژه نیز از ویژگیهای ذاتی سنگ و تشکیالت مختلف به شمار رفته و در شناخت وضعیت ساختاری و زمینشناسی منطقه موردنیاز است بهعنوان روش مکمل IP در اکتشاف ذخایر فلزی به کار گرفته میشود )1994.)Mikhail, در بررسیهای ژئوفیزیکی بهمنظور افزایش دقت و حصول نتایج با صحت باالتر از ترکیب چند روش استفاده میشود. ازاینرو برداشتهای مقاومتسنجی و IP بهوسیله آرایش قطبی-دوقطبی که پوشش افقی نسبی خوبی دارد و سیگنال آن قوی است و به نوفهه یا تلوریک حساس نیست )2009 al, )Mostafaie et در منطقه موردمطالعه و نیز مدلسازی روی آنها صورت گرفته است. برای این منظور تعداد هفده پروفیل قطبی-دوقطبی در راستای عمود بر آنومالیهای شبکه برداشت طراحی شد )شکل 2(. وارونسازی هموار دادههای پروفیلهای موردنظر با استفاده از نرمافزار Res2dinv صورت گرفت. در این روش وراونسازی زمین به تعدادی بلوك مستطیل شکل با مقاومت ویژه ثابت برای هر بلوك تقسیم میشود. به دلیل آنکه تأثیر بلوكهای عمیق بر روند وارونسازی نسبت به بلوكهای سطحی کمتر است ضخامت بلوكهای نزدیک به سطح کمتر از بلوكهای عمیق در نظر گرفته میشود )2002.)Loke, این نرمافزار با به حداقل رساندن خطای RMS )جذر میانگین مربعات( بین مقادیر اندازهگیری شده و مقادیر محاسبهشده به یک مدل فیزیکی از زمین میرسد که با شرایط زمینشناسی انطباق دارد. این مدلها درواقع نمایش دوبعدی مقاومت ویژه و قطبشالقایی هستند. درنهایت مقایسه و تطبیق نتایج حاصل از این بررسیها باعث افزایش دقت تفسیر تحقیقات ژئوفیزیکی صورت گرفته در محدوده میشود. فرایند مدلسازی معکوس سهبعدی عالوه بر اینکه تفسیری جزئیتر از هندسه ساختارهای زمینشناسی در عمق و ارتباط آنها نشریه پژوهشهای ژئوفیزیک کاربردی مقاله تحت چاپ. ارائه میدهد اطالعات اساسی درباره مکان و جهت این ساختارها نیز نمایان پتانسیل میکند. همچنین معدنی مدلسازیهای درونیا یب و ارزیا یب سهبعدی این کاذب مدلها میتوانند منابع معدنی مفید برای به دو صورت امکانپذیر پیشبینی واقع شوند. است: دادههای پروفیلهای موازی و وارونسازی دادههای برداشت سهبعدی که در این مطالعه از روش اول استفاده شده است. در این پژوهش برای مدلسازی سهبعدی و تفسیر دادههای مقاومت ویژه و IP از نرمافزار Res3dinv استفاده شده است و نتایج حاصله در نرمافزار است. در نرمافزار دادههای هموار مقید و یل مقاومت ویژه Voxler و Rock Works Res3dinv اندازهگیری بهمنظور شده شده استفاده میشود. برای مدلسازی به نمایش وارون از روش کمترین درآمده سهبعدی مربعات حل مسئله وارونسازی دادهها و پارامتری کردن مدل ساختار زیرسطحی مدل موردنظر به چندین الیه تقسیمبندی شده و هر الیه نیز به تعدادی بلوكهای مکعب مستطیل شکل که هریک از آنها دارای مقاومت ویژه متفاوت سلولها را مجهول هستند تقسیم اجزای به کوچکتر میشود تعداد )شکل پارامترهای 11(. با تقسیم مدل و نیز این زمان موردنیاز برای وارونسازی این دسته از دادهها به نحو چشمگیری افزایش مییابد. در مدلسازی وارون هدف این است تا مقاومت ویژه هر یک از سلولهای مدل به طریقی تعی نی شوند که پاسخ مدل در تطابق خوبی با دادههای اندازهگیری شده مقاومت ویژه باشد. این برنامه برای مدلسازی روش کمترین مربعات و روش گاوس- نیوتن به کار میبرد. محاسبات عددی روشهای با نرمافزار در این تفاوتهای محدود و اجزای محدود صورت میگیرد. در روش کمترین مجموع مربعات در هر بار تکرار ماتریس ژاکوبین ساخته نمیشود برخالف بلکه روش گاوس- قبلی ماتریس نیوتن تصحیح میشود. این روش ده مرتبه سریعتر است و حافظه رایانهای کمتری را برای محاسبات به خود اختصاص میدهد )2002.)Loke, شکل 17: مدل سهبعدی زیر سطح زمین که توسط نرمافزار Res3dinv به تعدادی الیه و بلوکهای مکعبی شکل با مقادیر مقاومت ویژه متفاوت تقسیم میشود )2002.)Loke,

16 فتحی بایزیدآباد و همکاران مطالعات سنجشازدور و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش IP و مقاومت ویژه در محدوده معدن طالی زرشوران شمال غرب ایران مقاله تحت چاپ. 12- تفسیر دادههای ژئوفیزیکی IP و مقاومت ویژه برداشت دادههای و IP مقاومت ویژه با استفاده از آرایش قطبی- دوقطبی انجام شد که به دلیل رعایت اختصار تنها نتایج مربوط به دو پروفیل در این مقاله بررسیشده برداشت شامل یک دستگاه گیرنده IP و مقاومت ویژه است. تجهیزات Scintrex IPR12 ساخت کشور کانادا فرستنده P-V 800 ولتی و ژنراتور 3 کیلوواتی بود. شکلهای 13 و 11 مقاطع وارونسازی دوبعدی پروفیل 1 و 10 را نشان میدهند. همچنین در زیر بهاختصار چند مورد از خصوصیات دستگاه برداشت ژئوالکتریک مورد استفاده شرح داده شده است. الزم به ذکر است که الکترود دور در فاصله حدود 1200 متری از ابتدای پروفیل و در جهت عکس برداشت پروفیل قرار دادهشده است. گیرنده از نوع Scintrex IPR12 و با مشخصات زیر بوده است: 1( ورودی: 1 تا 3 کانال 2( شدت ورودی: 12 مگا اهم 3( :SP کنترل خودکار 4( ولتاژ ورودی: 20 میکرو ولت تا 14 ولت 2( دامنه 0 بارپذیری: اختالفپتانسیل 300 تا میلی ولت بر ولت )1 SP و بارپذیری: میکرو -10 دقت قرائت برای ولت اختالفپتانسیل -1 میلی ولت برای SP و 0/01 میلی ولت بر ولت برای بارپذیری 1( دقت واقعی برای قرائت تمامی پارامترها: کمتر از 1 درصد 3( زمان انتگرالگیری اختالفپتانسیل: 30 درصد زمان واقعی 1( برنامه انتقال بارپذیری: انتخاب پالسه یا و 32 ثانیه. پروفیل 1 )شکل 13(: پروفیل 1 شمالیترین پروفیل محدوده است. فاصله نقاط برداشت در این پروفیل 30 متر و طول پروفیل در 120 حدود سنگشناسی پروفیل این غربی بخش در است. متر با توجه به محدوده تناوبی از سنگ آهک سنگ آهکهای دولومیتی و میکا شیست مشاهده میشود که مقادیر باالی مقاومت ویژه در ابتدای پروفیل میتواند ناشی از سنگهای مقاوم حاکم بر منطقه باشد. بر روی نقشه قطبشالقایی این پروفیل حداکثر مقادیر بارپذیری با رنگ بنفش نشان دادهشده است. مقادیر باالی بارپذیری در ابتدای پروفیل ناشی میتواند از شیلهای منطقه باشد اما بیهنجاریای که در فاصله تقریبی 220 متری از ابتدای پروفیل قرار دارد احتماال در ارتباط با زون کانیسازی موجود در منطقه است. عمق تقریبی این بیهنجاری از 20 متری شروعشده و تا 100 متری ادامه پیدا میکند. )شکل 10 پروفیل 11(: در نقشه بارپذیری این پروفیل در قسمتهای ابتدایی نواحی با بارپذیری باالیی مشاهده میشود که همخوانی مناسبی با مقاومت ویژه باالی مشاهدهشده در محدوده دارد و احتماال در ارتباط با لیتولوژی واحد زرشوران موجود در محدوده است. یک بیهنجاری در فاصله 410 متری از ابتدای پروفیل از سطح تا عمق باالی 120 متری وجود دارد که به احتمال زیاد در ارتباط با واحدهای مینرالیزه موجود در زیر آهکها است. مقادیر باالی مقاومت نیز ویژه بهاحتمالزیاد است. مقاومت ویژه که در نقشه مرتبط با واحده یا این آهکی مشاهده میشود پروفیل موجود در واحد زرشوران شکل 14: نتایج و مقاطع وارونسازی دوبعدی پروفیل 1.

17 نشریه پژوهشهای ژئوفیزیک کاربردی مقاله تحت چاپ. شکل 11: نتایج و مقاطع وارونسازی دوبعدی پروفیل 12. نمایش پروفیلهای دوبعدی در کنار هم میتواند شمای بهتری از روند تغییرات آنومالی ارائه نماید. شکلهای 20 و 21 این مقاطع را نمایش میدهند. همانطور که مشاهده میشود بخشهای ابتدایی عمده پروفیلها از مقاومت ویژه باالیی برخوردار است. مقاطع قطبشالقایی نیز حاکی از وجود یک آنومالی با شارژپذیری متوسط به باال در قسمتهای انتهایی پروفیلها هستند. این آنومالی را میتوان به کانیزایی طال در مرز بین واحد زرشوران و واحد آهکی چالداغ نسبت داد. مقاطع حاصل از مدلسازی وارون سهبعدی در شکلهای 22 تا 21 نشان دادهشده است و درنهایت برای نمایش بهتر نتایج سهبعدی و دید بهتری از روند کانیزایی زیرسطحی از نرمافزار Voxler و Rock Works استفاده گردید )شکل 30 تا 33(. همانطور که در شکلهای 22 تا 22 مشاهده میشود نتایج مدلسازی وارون سهبعدی دادههای اندازهگیری شده بهصورت یازده مقطع افقی مقاومت ویژه و قطبشالقایی در بازههای متفاوت عمقی آورده شده است. با توجه به شکل 22 و 23 میتوان مالحظه نمود که بخشهای با مقادیر IP نسبتا باال )که اغلب در مجاورت و یا بر روی بخشهای با مقاومت ویژه متوسط به پایین قرارگرفتهاند( از سطح تا عمق ادامه یافته است. با مقایسه مقطعهای افقی مقاومت ویژه و قطبشالقایی میتوان دریافت بخشهایی که بارپذیری متوسط تا زیاد و مقاومت ویژه متوسطی دارند )که با توجه به ماهیت ماده معدنی و زون مینرالیزه موجود در مرز بین واحد زرشوران و واحد چالداغ ویژگی شاخص برای مناطق هدف محسوب میشود( بر هم منطبق بوده و احتماال جزو مناطق محتمل کانیسازی و اهداف اکتشافی به شمار میآیند. همچنین با توجه به مقاطع بهدستآمده در شکل 24 و 22 نواحی با مقاومت ویژه باال که با رنگهای زرد تا قهوهای تیره در بخشهای ابتدایی و مرکزی هر مقطع وجود دارد بهاحتمالزیاد ناشی از سنگهای نارسنایی همچون آهک در منطقه است که با افزایش عمق بر شدت آنها افزودهشده است. شکلهای 21 تا 21 نتایج مدلسازی سهبعدی را بهصورت مقاطع قائم در جهت y نشان میدهند. در این مقاطع حضور نواحی با مقاومت ویژه متوسط به پایین منطبق بر نواحی با IP نسبتا باال است. در تمامی مقاطع بخشهای با IP نسبتا باال از ایستگاه تا ایستگاه از x= شروع شده و تا =x ادامه پیداکرده است. چنین به نظر میرسد که بیشترین تمرکز ماده معدنی بین ایستگاه =x و ایستگاه =x باشد. شکلهای 30 تا 33 نمایش سهبعدی دادههای IP و مقاومت ویژه را که با استفاده از نرمافزارهای Voxler و Rock Works انجامشده است نشان میدهند )موقعیت شمال برای خروجی هر دو نرمافزار یکسان است(. همانطور که از روی این شکلها نیز مشاهده میشود قسمتهایی که IP نسبتا باالیی دارند بر قسمتهایی که میزان مقاومت ویژه آنها متوسط به پای نی است منطبق میباشند و این درواقع همان زون مینرالیزه را نشان میدهد. بهعبارتیدیگر نتایج حاصل از نرمافزار Voxler و Rock Work بهخوبی تغییرات

18 فتحی بایزیدآباد و همکاران مطالعات سنجشازدور و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش IP و مقاومت ویژه در محدوده معدن طالی زرشوران شمال غرب ایران مقاله تحت چاپ. شارژپذیری و مقاومت ویژه را بهصورت سهبعدی در زیر سطح زمین نشان میدهند. همچنین شکلهای 34 و 32 دو نمونه از مقطعهای افقی نیز زدهشده متری 100 و 30 در عمق را بر روی مدلسازی دوبعدی دادههای قطبشالقایی نشان میدهند. با توجه به این مقاطع تا حدودی میتوان امتداد کانیسازی را در عمقهای مختلف کرد. شناسایی همانطور که مشاهده میشود تغییرات بارپذیری نسب به عمق بهصورت بارزی در این مقاطع آشکار شدهاند به طوریکه با افزایش عمق مقدار بارپذیری افزایش پیدا کرده است که میتواند در ارتباط با افزایش حجم عیار و پراکندگی بیشتر کانیسازی باشد. شکل 22: نمایی 2/2 بعدی مقاطع مقاومت ویژه با استفاده از نرمافزار.ZondRes2D شکل 21: نمایی 2/2 بعدی مقاطع قطبشالقایی با استفاده از نرمافزار.ZondRes2D

19 نشریه پژوهشهای ژئوفیزیک کاربردی مقاله تحت چاپ. شکل 22: مقاطع افقی حاصل از مدلسازی سهبعدی قطبشالقایی )از سطح تا عمق 22/2 متر(. شکل 23: مقاطع افقی حاصل از مدلسازی سهبعدی قطبشالقایی )از عمق 22/2 متر تا عمق 106/1 متر(.

20 فتحی بایزیدآباد و همکاران مطالعات سنجشازدور و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش IP و مقاومت ویژه در محدوده معدن طالی زرشوران شمال غرب ایران مقاله تحت چاپ. شکل 20: مقاطع افقی حاصل از مدلسازی سهبعدی مقاومت ویژه )از سطح تا عمق 22/2 متر(. شکل 22: مقاطع افقی حاصل از مدلسازی سهبعدی مقاومت ویژه )از عمق 22/2 متر تا عمق 106/1 متر(.

21 نشریه پژوهشهای ژئوفیزیک کاربردی مقاله تحت چاپ. شکل 26: مقاطع قائم قطبشالقایی )در امتداد محور y( حاصل از مدلسازی با نرمافزار Res3dinv از ایستگاه =x تا ایستگاه =x شکل 27: مقاطع قائم قطبشالقایی )در امتداد محور y( حاصل از مدلسازی با نرمافزار Res3dinv از ایستگاه =x تا ایستگاه =x

22 فتحی بایزیدآباد و همکاران مطالعات سنجشازدور و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش IP و مقاومت ویژه در محدوده معدن طالی زرشوران شمال غرب ایران مقاله تحت چاپ. شکل 24: مقاطع قائم مقاومت ویژه )در امتداد محور y( حاصل از مدلسازی با نرمافزار Res3dinv از ایستگاه =x تا ایستگاه =x شکل 21: مقاطع قائم مقاومت ویژه )در امتداد محور y( حاصل از مدلسازی با نرمافزار Res3dinv از ایستگاه =x تا ایستگاه =x

23 نشریه پژوهشهای ژئوفیزیک کاربردی مقاله تحت چاپ. شکل 32: نمایش سهبعدی دادههای قطبشالقایی توسط نرمافزار.Voxler شکل 31: نمایش سهبعدی دادهه یا مقاومت ویژه توسط نرمافزار.Voxler شکل 32: نمایش سهبعدی دادهه یا قطبشالقایی توسط نرمافزار.Rock Works

24 فتحی بایزیدآباد و همکاران مطالعات سنجشازدور و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش IP و مقاومت ویژه در محدوده معدن طالی زرشوران شمال غرب ایران مقاله تحت چاپ. شکل 33: نمایش سهبعدی دادههای مقاومت ویژه توسط نرمافزار.Rock Works شکل 30: مقطع افقی زدهشده بر روی مدلسازی دوبعدی دادههای قطبشالقایی در عمق 42 متری. شکل 32: مقطع افقی زدهشده بر روی مدلسازی دوبعدی در عمق 122 متری.

25 11- ترسیم نمودار گمانه اکتشافی بر اساس مطالعات دورسنجی مشاهدات سطحی و برداشتهای ژئوفیزیکی 2 نقطه جهت حفاری در منطقه پیشنهاد شد )جدول 3(. پس از مطالعه دقیق نتایج آنالیز و لیتولوژی دو نمونه از گمانههای حفاریشده در منطقه نمودار این گمانهها ترسیم شد )شکل 31 و 31( و درنهایت همخوانی نتایج ژئوفیزیک با نمودارهای ترسیمشده موردبررسی قرار گرفت. در هر دو گمانه انطباق خوبی بین نتایج ژئوفیزیک و گسترش کانیسازی فلزی موجود در منطقه وجود دارد. در مناطقی که انطباق چندانی بین نتایج ژئوفیزیک و حفاری نشریه پژوهشهای ژئوفیزیک کاربردی مقاله تحت چاپ. وجود ندارد بهاحتمالزیاد ناشی از پیریتهای موجود در کانیسازی است. بر اساس نتایج آنالیز گمانه در ژئوشیمیایی NE_01 دو بازه 0 تا 11 متری و 21 تا 14 متری دارای بیشترین میزان ناهنجاری کانیسازی عناصر میباشند. در سایر طال و گمانه YG_26A در متراژ 40 تا 120 متری بیشترین ناهنجاری ژئوشیمیایی قرار دارد که تصدیقکننده مدلسازیهای ژئوفیزیکی در عمق مذکور هستند. لیتولوژی غالب این دو گمانه شامل سنگ آهک مربوط به واحد چالداغ موجود در منطقه و به مقدار کمتر ماسهسنگهای موجود در واحد زرشوران است. جدول 3: موقعیت و مشخصات نقاط حفاری در منطقه )38N.)UTM_ WGS1984_Zone Name BH_01 BH_10 X Y Azimuth 0 0 Slope Depth(m) شکل 36: نمودار ترسیمشده گمانه..NE_01

26 فتحی بایزیدآباد و همکاران مطالعات سنجشازدور و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش IP و مقاومت ویژه در محدوده معدن طالی زرشوران شمال غرب ایران مقاله تحت چاپ. شکل 37: نمودار ترسیمشده گمانه.YG_26A 12- نتیجهگیری ازآنجاکه نواحی دگرسانی گرمابی میتوانند ارتباط نزدیکی با مناطق کانیسازی داشته باشند بر ا نی پایه تفکیک محدودههای دگرسانی میتواند کلیدی برای پیجویی مواد معدنی با مقیاس ناحیهای باشد. دگرسانی فرایندهای پیچیده تغییرات کانیشناسی و شیمیایی و بافتی و حاصل از واکنش سیالهای داغ با سنگهای دربرگیرنده است و عبور این سیالها از واحدهای یادشده سبب تغییرات مهم و چشمگیری میشود که با توجه به ویژگیه یا امواج الکترومغناطیسی ا نی مناطق دگرسانی قابلتفکیک در تصاویر ماهوارهای است. چراکه در طی فرایند دگرسانی مجموعه زیادی از کانیها به وجود میآ دی که از مهمترین این کانیها میتوان به کانیهای با بنیان OH اشاره کرد. هدف اصلی از این پژوهش پردازش تصاویر سنجنده ASTER بهمنظور پهنهبندی نواحی دگرسانی و اعتبارسنجی این نتایج با مشاهدات زمینی و همچنین انجام عملیات IP و مقاومت ویژه مدلسازی و درنهایت تفسیر دادهها بهمنظور یافتن محله یا دقیق شیب و امتداد کانیسازی در محدوده موردمطالعه بود که با استفاده از سنجشازدور و روشهای پردازش تصویر تا حدودی دگرسانیهای منطقه شناسایی شد )شکل 4 تا 14(. بهطورکلی و با توجه به حدود تغییرات مقاومت ویژه و شارژپذیری در مقاطع میتوان گفت که شدت شارژپذیری تقریبا در تمامی پروفیلها قابلقبول بوده و ژئوفیزیک به روش قطبشالقایی و مقاومت ویژه در مورد کانیسازی در این محدوده مناسب است. همانطوری که در تفسیر پروفیلها نیز اشاره شد در تفسیر مطالعات ژئوفیزیک در این منطقه سعی بر شناسایی نواحی با بارپذیری نسبتا باال در واحدهای کانیسازی آهکی است که در پروفیلها نیز این موضوع نشان داده شد. بر اساس مطالعات انجامشده در این منطقه واحد زرشوران مستعد کانیسازی نبوده و زون کانیسازی غالبا در بین توده آهکی با واحد زرشوران قرار دارد. در هرکدام از واحدهای موجود در منطقه شرایط همبستگی دادههای قطبشالقایی و مقاومت ویژه متفاوت است. در واحد زرشوران معموال نواحی با بارپذیری بسیار باالیی مشاهده میشود که این نواحی دارای مقدار مقاومت ویژه حد واسط تا باالیی هستند اما در نواحی کانهدار موجود در زون چالداغ که یک زون آهکی است آنومالی دارای بارپذیری متوسط تا زیادی بوده و بیشینه مقاومت ویژه در این نواحی مشاهده میشود. وجود سیلیس داخل واحد چالداغ در برخی موارد باعث ایجاد تغییرات در نقشهها و مدلهای مقاومت ویژه شده است. همچنین با توجه به بررسی نقشهها و مدلها و نتایج وارونسازی در حالت کلی مقدار زمینه مقاومت ویژه واحد چالداغ بیشتر از واحد زرشوران است. در نقاط انتهایی آخرین پروفیلهای برداشتشده نیز که دارای واحد ایمان خان بوده در برخی مواقع بارپذیری باالیی از خود نشان میدهد که غالبا دارای مقاومت ویژه باالیی بهویژه در نواحی سطحی

27 هستند. با توجه به خاصیت سنگهای شیل و شیست که غالبا در واحد زرشوران قرار دارند این نواحی بارپذیری باالیی از خود نشان دادهاند که احتماال در ارتباط با محدوده کانیسازی نیست و نباید کانهد را زون بهعنوان تفسیر شوند. واحدهای همچنین و شیستی برخی نواحی از تودههای آهکی و نیز الیههای تراورتن باعث شدهاند که مقاومت ویژه در اکثر پروفیلها زیاد باشد. با توجه به بررسیهای صحرایی و همچنین مقایسه نتایج حفاری گمانههای از تعدادی اکتشافی مطالعات ژئوفیزیک به روش قطبشالقایی و مقاومت ویژه در این محدوده واحدهای زمینشناسی را کامل از هم تفکیک نموده و اطالعات مفیدی از شرایط عمقی محدوده در اختیار گذاشته است که در مطالعات اکتشافی آینده و همچنین تعیین نقاط بهینه حفاری مؤثر بسیار خواهد بود. در حالت کلی زون کانیسازی موجود در قسمت میانی محدوده گسترده شده و تا آخرین پروفیل برداشتشده ادامه پیداکرده است که نواحی با بارپذیری باال در بین واحدهای آهکی مستعد مطالعات تفصیلیتر بخشهای پایا ین باز مانده است لذا در اینکه به توجه با هستند. پروفیلهای انتهایی آنومالی در برخی از پروفیلها پیشنهاد میشود عملیات در نقاط ژئوفیزیک انتهایی این پروفیلها جهت بستن آنومالیها صورت گیرد. همچنین پیشنهاد میشود برای داشتن دیدی بهتر از روند کانیزایی برداشت دادههای ژئوفیزیکی بر روی پروفیل تعدادی عمود بر پروفیلهای برداشتشده صورت گیرد تا بتوان مدلسازی سهبعدی واقعی بر روی پروفیلها نیز انجام داد. پروفیلهای کانیهای نمونههای برداشتشده با توجه به اینکه مقادیر در بارپذیری میتواند ناشی از کانیهای رسی و یا فلزی موجود در منطقه باشد لذا پیشنهاد میشود از حفاریهای برداشتشده انجامشده در منطقه مورد نشریه پژوهشهای ژئوفیزیک کاربردی مقاله تحت چاپ. آنالیز XRD قرار گیرند تا میزان و نوع کانیهای رسی و فلزی تعیین گردد تا بتوان در وهله اول نتایج مدلسازی دادههای IP را به صورت دقیقتری تفسیر ایجاد کرد 13- منابع با آنومالیهای بیشتری تطابق و کرد ژئوفیزیکی شبانکاره م تهیه نقشههای پتانسیل معدنی زون متالوژنی کاشان-نائین در محیط GIS با استفاده از شبکه عصبی- فازی پایاننامه کارشناسی ارشد دانشکده مهندسی معدن دانشگاه صنعتی اصفهان. عسکری ع. کریمپور م.ح. مظاهری س.ا. و ملکزاده شفارودی آ تفسیر دادههای ژئوفیزیکی )IP/RS( محدوده معدنی طالی هیرد بر مبنای مطالعات زمینشناسی دگرسانی و کانهزایی مجله علوم زمین گورابجیریپور آ. و مباشری م تلفیق دادههای زمینشناسی کانیسازی و مطالعات ژئوفیزیکیIP/RS کانسار ماهور- شمالغرب دهسلم بلوك لوت مجله زمینشناسی اقتصادی ملکزاده شفارودی آ. حیدریان شهری م. و کریمپور م کانیسازی و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش مغناطیسسنجی زمینی در محدوده IP/RS MA_I و و اطراف آن منطقه اکتشافی مس- طال پورفیری ماهرآباد شرق ایران مجله زمینشناسی اقتصادی مهندسین مشاور کاوشگران 1311 گزارش تهیه نقشه زمینشناسی مهندسین 1:1000 شده ارائه زرشوران معادن و صنایع معدنی ایران. مشاور کاوشگران 1314 سازمان توسعه و نوسازی به و اکتشاف گزارش پیجویی مقدماتی در اطراف معدن زرشوران ارائهشده به سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران. نجفیان ط نقشهبرداری از کانیهای مناطق دگرسان شده نجفیان منطقه سرچشمه استان کرمان با استفاده از دادههای چند طیفی و ابر طیفی پایاننامه کارشناسی ارشد رشته مهندسی معدن گرایش اکتشاف دانشگاه شهید باهنر کرمان. ط. رنجبر ح. و تفکیک آلتراسیونه یا پور فتحیان استفاده از تجمع طیفی دادهه یا قدرت بررسی 1310 ن. مرتبط با کانسارهای مس پورفیری با ALI و ASTER اولین کنگرهی جهانی مس تهران صفحات نوروزی غ.ح و غالمی س تحلیل و مدلسازی دادههای ژئوفیزیکی )IP-RS,M( در محل اندیس نشریه دانشکده فنی معدنی سوناجیل Asadi Harooni, H., 2000, The Zarshuran gold deposit model applied in a mineral exploration GIS in Iran, Ph.D.Thesis, Delft university, The Netherlands. Bishop, J.R. and Lewis, R.J.G., 1992, Geophysical signatures of Australian volcanic hosted Massive sulfide deposits, Economic Geology, N 87, Crosta, A. and Moore, J., 1989, Enhancement of Landsat Thematic Mapper imagery for residual soil mapping in SW Minais Gerais State, Brazil: a prospecting case history in Greenstone belt terrain, Proceedings of the 7 th ERIM Thematic Conference, Remote sensing for exploration geology, pp Doyle, H.A., 1990, Geophysical exploration for gold-a review, Geophysics, 55 (2), Guo, W., Dentith, M. and Zhao, Y., 2000, Geophysical exploration in the Xi-Cheng lead-zinc orefield Gansu Province, China, Exploration Geophysics, 31,

28 فتحی بایزیدآباد و همکاران مطالعات سنجشازدور و اکتشافات ژئوفیزیکی به روش IP و مقاومت ویژه در محدوده معدن طالی زرشوران شمال غرب ایران مقاله تحت چاپ. for Alteration Mapping, Photogram metric Engineering & Remote Sensing, 27 (9), Mikhail, Z.S., 1994, The geoelectrical methods in geophysical exploration, Elsevier, 873 P. Mostafaie, K., Nowrouzi, G.H., Askari, M.S. and Shiva, M., 2009, Statistical anaylysis and RS &IP Geophysical data modeling for Hameech mining index, First conference of economic geology association of iran, Ferdowsi University of Mashhad. Salmirinne, H. and Turunen, P., 2007, Ground Geophysical Characteristics of Gold Targets in the Central Lapland Greenstone Belt, Geological Survey of Finland, Special Paper, 44, Van der Meer, F.D. and De Jong, S.M., 2003, Imaging spectrometery basic principles and prospective applications, Vol. 4, Springer Science & Business Media. Willocks, A.J. and Moore, D.H., 1999, Geology and geophysical exploration of base metals in Victoria, geology survey of Victoria Report 119, Australian Society of Exploration Geophysics special publication, 11, Gurin, G.V., Tarasov, A.V., Il in, Y.T. and Titov, K.V., 2015, Application of the Debye decomposition approach to analysis of induced-polarization profiling data (Julietta gold-silver deposit, Magadan Region), Russian Geology and Geophysics, 56, Haydon, S.J., 1999, Geophysical and exploration of the volcanic hosted massive sulphide prospect near Wickliffe, western Victoria, Australian Society of Exploration Geophysics special publication, 11, Kruse, F.A., Lefkoff, A.B., Boardman, J.B., Heidebrecht, K.B., Shapiro, A.T., Barloon, P.J. and Goetz, A.F.H., 1993, The Spectral Image Processing System (SIPS) Interactive Visualization and Analysis of Imaging Spectrometer Data, Remote Sensing of Environment, Special issue on AVIRIS, 44, Lillesand, T.M. and Kiefer, R.W., 1994, Remote Sensing and Image Interpretation, 3 rd edition, New York, pp Loke, M.H., 2002, RES3DINV ver for Windows 95/98 & NT-Rapid 3D Resistivity & IP inversion using the least squares method. Loughlin, W.P., 1991, Principal Component Analysis

29 JOURNAL OF RESEARCH ON APPLIED GEOPHYSICS Shahrood University of Technology (JRAG) ARTICLE IN PRESS (DOI): /JRAG Remote sensing studies and geophysical exploration using IP and resistivity methods in Zarshuran gold mining area, northwest of Iran Siamand Fathi Bayazidabad 1, Alireza Arab-Amiri 2*, Abolghasem Kamkar-Rouhani 2 and Andisheh Alimoradi 3 1- M.Sc. Student, School of Mining, Petroleum and Geophysics, Shahrood University of Technology, Shahrood, Iran 2- Associate Professor, School of Mining, Petroleum and Geophysics, Shahrood University of Technology, Shahrood, Iran 3- Assistant Professor, School of Mines, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran Keywords ASTER Spectral Angle Mapping Linear Band Prediction Induced Polarization Resistivity Zarshuran Gold Area Received: 15 May 2017; Accepted: 2 July 2017 Corresponding author: alirezaarabamiri@yahoo.com Eventually, optimal locations for exploratory drilling have been proposed. Extended Abstract Summary In this study, processing and interpretation methods in remote sensing such as visual and spectral analysis have been performed on the ASTER (advanced spaceborne thermal emission and reflection radiometer) data from Zarshuran gold area, and as a result, the alteration zones in the area have been identified. Then, the results of two-dimensional and three-dimensional modeling of Induced Polarization (IP) and resistivity data, using geological information, alteration and mineralization from the core drilling have been interpreted. Introduction Development of advanced tools in remote sensing and geophysical exploration during recent decades indicates the necessity and importance of these tools in industry. In this paper, ASTER sensor imagery and geoelectrical data have been used in order to determine alteration zones, analyze mineralization system and identify the hidden mineralization in Zarshuran gold mine located in the north of the city of Takab, northwest of Iran. For this purpose, a variety of image processing methods are used. IP and resistivity methods have an important role for exploration of metallic ore deposits. To achieve good results from these methods as well as minimizing the noise in the study area, it is necessary to select appropriate electrode array type for carrying out IP and resistivity surveys. For this purpose, IP and resistivity field operations over 17 parallel survey lines using the pole-dipole array have been made to identify the location of gold mineralization in the area. Methodology and Approaches In order to identify alteration zones, image processing methods such as BR (band ratio), PCA (principal component analysis), LS-Fit (linear band prediction) and SAM (spectral angle mapping) using ENVI software were applied on the ASTER images from the study area. After collecting IP and resistivity data in the area, two-dimensional and threedimensional smooth inverse modeling were carried out on the data using Res2dinv and Res3dinv software packages, and for better visualization, the results were demonstrated in Voxler and Rock Works software packages. Results and Conclusions Identification of alteration zones in the study area using remote sensing and image processing methods, and interpretation of the geophysical inverse modeling results using geological and drilling information in the area have been led to the identification of gold mineralized zones or deposits in three-dimensional form. Eventually, based on the whole results, optimal locations for exploratory drilling have been proposed. An outcome of this research is that applying both the remote sensing and geophysics data can be led to improve the accuracy of the results. As the obtained geophysical anomalies at the end of some survey lines have been open, therefore, it is suggested to continue geophysical operations at the end of these survey lines. For better display of gold mineralization, it is also recommended to carry out geophysical operations on a number of survey lines perpendicular to main parallel survey lines. As the acquired considerable IP values in the study area can be due to metallic minerals as well clay minerals, therefore, it is recommended that some samples to be taken from drillings or excavations in the area, and then, to be analyzed by x-ray diffraction (XRD) equipment to determine the amount and type of possible metallic or clay minerals in the samples.